Lengua Materna

Kabälob tsi´ts´ijbayob chuki tyak tsa´ts´äktyiyi tyi isujm tyi lak tyojlel. Lajal tsi´ ts´ijbayoj bajche´ tsi´käñtyesayoñla jiñi tsa´ bä i k´eleyob käläl tyi´kajibal.Jiñobäch mu´bä i subob jiñi t´yañ. Jiñi cha´añ che´bä tsa´ ujtyi k ña´tyañ tyi tyoj i sujmlel pejtyelel chuki tsa´ ujtyi k´äläl tyi´ kajibal, joñoñ ja´el tsak ña´tya uts´aty mik ts´ijbubeñety tyi kepekña,uts´aty bä Teófilo. Wolik ts´ijbubeñety ili jun cha´añ ma´weñ käñ i sujmlel jiñi tsa´bäsubeñtyiyety.Jesús tsa´cha´ majli tyi Galilea. Añ i p´¨tyälel jiñi Espíritu yikóty. Tsa´ pujky t´yañ tyi pejtyelel lum tyi joytyilel Galilea cha´añ ñuk bä i melbal Jesús.(Lc.1,1-4;4,14) MI KÄKEÑ LAK PATY Babäk´eñ jiñi t´yañ ta´ bä juli ch´oyolbä tyi Haiti tyi pejtyielel semana. Tyi yejtyial bä Woli laj k´el. Bajche´ k´amel i wokolil weñ bäbäkeñ ba Woli yubiyob, kabäl chämeñobä i piälob tyi pejtyielel ili wukp´ej k´iñ. Jayp´ej i käjñibal ili otyoty tyi i pejtyelel tsa´ bä laj yajli: chañ bä xalel otyoty, etyijibäl xkäñtyayajob yikóty ts´akayajob.Añ abi kabäl wiñal añäb yoñob i koltyatyiel i weñ wokol tyi ak´ol jiñi koltyaya cha´añ mi pujkeñ jiñi weéläl. Tyi laj pejtyielel weñ bäbäkeñ Woli laj kubiñ bajche´ mi laj koltyiañob.Juntyikil wiñik i k´aba Augusto mi melel bache´iliyi mu´ abi iyäp jiñi i televisión.weñ utsat che´ mux yäp i televisión cha´añ ma´´ñix mik chäñ ubiñ jiñi bäbäkeñ bä t´yañ, weñ k´abälix kwokolil ja´el tyi kotyoty , ¿Chuki tyoj yetyel cha´añ mu´tyoj kaj ñatybeñ i wokol yambäj? Amej jiñ cha´añ weñ wokolix jiñi wobä tyi ujtyel: ma´añik mij kubiñ , i mañik mij kél, mij käk´eñ laj paty jiñi wokolil añbä i cha´añ jump´ej tyejklum, mi laj bajañ käyob tyi wokolil yik´oty tyi p´umpuñlel yik´oty i tyikläñtyelñ. Che maxtyo ujtyemik jiñi yujkél ilayij weñ kämbilix jiñi btyejklum weñ añ i p´umpuñlel, jiñäch ili weñ ñäjtybäl i xämbalob jiñi tyejklum weñ wokol mi ñusañob jiñi itsáñsäñtyelob , mulätyel chubä añ tyi panämil mi yäk´nob ipaty cha´añ ma´añik mi ik´el i wokolil laj piälob. SAN LUCAS Jumpe´ej jab´mi lak xäñ majlel ili ciclo litúrgico che´mi iñumel ili i yorajlel ilaj tyi i k´äb xkäñ tyañob icha´añ lak Yum wol bä ipäsbeñob majlel ili bij ili jabil mi tyaj i cha´añ jiñi San Lucas mu´bä i päsbeñoñ laj majlel tyi jujump´ej domingo jiñäch ili weñ bä che´tyi ityejchibal laj kikoty ja´el mi k´elonlaj bajche´yom kome jiñäch mi i päsbeñonla jiñi bij iye´tyel San Lucas mi isubeñonlaj weñ ts´ikilbä isumlel , yujil isum bache ´k´amel i wokolel chwe´mi kaj tyi ts´ktyesántyel cha´añ jiñi kojaxtyobä i tyekluum Dios cha´an ipátyälel jiñi romañujob bajche ´woli imel majlel i ñatyibal i tyijik nael i tyeklum griego , San Lucas yom iyäk ipátyalel majki k´ambilix ichaáñ Cristo yom mi la´pätyesäñ la´ñatyibal bajche í yetyel lak Yum Dios jujumpej kíñ yom mi lak mel beñ majlel i yejtyel i ñaty´abal bajche jump´ej pijtyaya cha´añ jujumpéj k´iñ añ melbilbä icha´añ jiñi wokol bä tyi ña´tyiballob, mach yomix imelob jiñi xkäñtyañob icha´añ lak Yum ma´añik mi ityoj tsibuñ tyo juntyak much i yäkeñonlaj käñ laj yum Jesús che´kuxultyoj ya´añ tyi ojlil ba´añ Wolf imelob majlel jiñi tyi jujuñtyikil mi k´elob jiñi ipäsbeñtyelob mi ilaj jiñ tyl bajchew chumunlonlaj wäle ora.
Y T´AÑ JESÚS Chujulbä Lucas mi koltyañoñ la i mi i päsbeñonla majlel bajche´Jesús mach ñumeñik pero wä añ laj kikoty tyi ojlil jiñi t´yañ jiñi San Lucas mi itsibuñ cha´añ mu´bä itsajkañob och´el tyi iyojlil ili t´yañ icha´äñ Jesús i kuxtyilel wäle: majkij jach mi iyubiñ wokol imachbä wlik iñatyañob majki mi isacklan tyi sumjlel jiñi i kuxtyilel embajelio .Iyojlil jiñi t´añ jiñäch i ch´ujutyesäñtyel lak Yum jiñi pumpuñobä ikuxbiya i yaj käñ t´yañob mij ichämelob tyi ñuk ixikob weñ uts´abä tsi melej jiñäch María ts´abä päsbentyi chujulbä i chujlel tsa´bä käntyesäntyi ik´el ts´ijibä pañimil i tsaí jamä bij cha´añ bä st´ijibä i t´iañ lak Yum i yuts´aty lelob k´ixtyañojob i k´ajñibal la´ kuxtyilel che´ komoletyi añ kabäl la kañíbal ya tyi its´ibuñtyel ili melbilbä chaáñ tyi i pejtyelel icha´añ ñatyañtyel jiñi utsaty bä lak bijlel tyi ojlil bä añoñlaj añ i pätyulel i ñatyibal mu´bä yäk tyi tsijibä i t´yiañ Jesús jiñi xkäñtyañob wäle ora mi ipäs i bä ba´añ itsaklañtyel lak Yum Jesús wäle ili k´iñ yom mi lak ch´el esañ lak pityaya cha´añ mi´ lak tya i yumuntyel lak Yum tyi i k´¨añibal ili ora mi laj kél iñusakiñ lak piälob mi lak chaáñ tyi laj cuenta bajche´ ili lak piälob añobä tyi wokolil. IT´YIAÑ WÄLE Che´bä Jesús ya añ tyi sinagoga, tsi´pejka jiñi juñ icha´añ bä xt´yañ altyañ Isaias ma´añik mi kajtiesañ bajche´ñumenixbä mi´yai bajche´ Woli tyo bä tyi ujtyel weñ kuxul,tyi pejtyelel chu´bä mi´ i mejlel icha´añ tsi´bayajob jiñäch melbilbä mu´bä i päsbeñonla majlel jiñi San Lucas, tyi ixañol majlel ili weñ t´yiañ lak Yum che´añik tyi jumpaty tyak ili t´yañ, lak Yum mi kejlel bajche´ chu bä i jach ts´ibu´bil: tyikbil, pambil lak wuty tyukbilix jiñi ts´ukutyakiñ cha´añ mi´mejlel lak chambeñob jiñi pumpuñobä bajche´mi isub i bä tyi ichikiñob jiñi judiojob tyiempabijobä bajche´ iñusaj kiñoj ya tyi sinagoga. Jiñäch t´yañ tsiktyesäbilbä i cha´añ Isaias jiñi mu´bä iyal lak yum lak pätyalel mu´bä ipäs ibä bajche´ mi iyal tyi isujmälel wäle tsa´ts´aktyiyi jiyi t´yañ ts´ibubilbä ya bä tsa´ la´ wubij weñ ts´ats tsa´ la´ wubij jiñi t´ yiañ.Che´ kojax tyobä tsa´ la´ wubi weñ tyijikña, tsa´ laj añatya ili e´tyel kotyañ ty läch jiñi ts´ ibä t´ yañ yom kabäl e´ tyel che´mi ik´aj iñatyañob its´atyobä ipusikalob wersa mi ixik´ bentyelob cha´añ mi i k´extyañob iña´tyibalob i kämbal o mi´ i chok´ob la k´el iñätyibal Jesús, tsa´päjyi majlel tyi ityib tyejklum cha´añ mi´ ichokob jubel tyi chamba wits´(Lucas 4,29)YE´TYEL I WIÑIK´OB Jiñäch i yejtyal it´yañ Jesús cha´añ lak cha´añ tyi jujump´ej k´iñ wäle mi´ its´aktyayel ili t´yañ ts´íbubilbä tyi jump´ej bä t´yañ utsaty bä xukulbá bajche´ili wäle ora lak xibeñtyel che´bajche´ laj xikbilob xkäñtyañob wäle añ kabäl laj k´achel añ kabäl tya´k´iñ yambä tyuk´ol wäle añ wutyal wolix bä tyi muts´el ik´añibal icha´añ k´ajk lak Yum Jesús mi iñikañ t´yañ jiñi melbil tyakixbä yik´oty tsa´bä subentyiyob wiñikob i mi´ iyäl jump´ej t´yañ jiñäch i koltyañtyel tyi i pejtyelel jiñi wiñikob che´bajche´ jiñi i t´yiañ jiñ bä ora jiñi kixtyañujob ñumeñ k´uñob i pumpuñob mi´i melob i bä tsa´ i tsiktyesa juntyikil cha´añ mi´lak tya jiñi koltyañtyel mach kojach tyi ibajñel tsi´ chamä tyilel jiñi tsijibä t´yañ ma´añik mi´ity´iklañ ma´añik mi´iyäk x´oty mulil lump´ej jab ityijikñayel cha´añ mi´i kolel jiñi tyijikñayel tyi jump´ej tyijikñayel bä komol mi i tyaj pejtyelel tyejklum.Jiñi xkäñtyañob i cha´añ jiñi xkäñtyañob yom i melob wäle ijk´al tyi jujump´ej k´íñ cha´añ mi´its´aktyiyel mach muk a wäkeñ a paty a piäl woli bä iyilañ wokol wäle yom laj koltyañ yom laj wersa mel cha´añ ma´añik mi yujtyel kabäl chämel mach muk lak chaleñ bäkeñ jiñäch i t´yañ Jesús yikóty lak xämbal lak kikoty lak Yum Jesús mach muk lak chaleñ bäk´eñ mi mejlel lak subeñ jiñi chujulbä i chujlel lak Yum wä añ kikoty. K Yum ñuketybä añbä k´abäl a pätyálel a keñoñlojoñ kuxtyälel ilaj tyi bij cha´añ mij k´añ lojoñ a t´yañ che´ komol awalobil kuxbä ma´wukiñ mukix i yäk i wuty tyi kabäl i mi´kä´ lojoñ bä tyi mel e´tyel cha´añ i yumuñtyel ili uts´atybä, tyijikñabä kuxbiya jiñi tsa´bä tyili i subeñoñla. Che´kix.Traducción: Hna. Irma cabrera y equipo de salto de agua.